Jadwiga urodziła się urodziła się w Bawarii prawdopodobnie pomiędzy 1178 a 1180 rokiem na zamku nad jeziorem Amer, jako córka hrabiego Bertolda IV i Agnieszki, hrabiów Andechs, którzy tytułowali się również książętami Meranii, Kroacji i Dalmacji. Miała czterech braci i trzy siostry. Jedną wydano za Filipa, króla Francji, drugą zaś za Andrzeja, króla Węgier (była matką św. Elżbiety), trzecia wstąpiła do klasztoru. Wykształcenie zdobyła w klasztorze benedyktynek w Kitzingen. W wieku 12 lat została wydana za księcia Henryka. Data ślubu nie jest bliżej znana. Nastąpił on jednak niebawem. Henryk Brodaty 8 listopada 1202 roku został panem całego księstwa. Rychło też udało mu się do dzielnicy śląskiej dołączyć dzielnicę senioratu, czyli krakowską, a także znaczną część Wielkopolski. Dlatego figuruje on w spisie władców Polski.
Chociaż Jadwiga była przedstawicielką śląskiej monarchii, prowadziła skromne życie. Nie jadała mięsa, piła wyłącznie wodę. Stroje książęce nosiła tylko podczas oficjalnych uroczystości. Chodziła boso i spała na twardym posłaniu. Większość czasu spędzała na pracy lub modlitwie. Henryk i Jadwiga stanowili wzorowe małżeństwo. Mieli pięcioro dzieci – dwóch synów: Bolesława i Henryka oraz trzy córki: Agnieszkę, Zofię i Gertrudę. Wkrótce jednak troje z nich zmarło. Ostatnich 28 lat pożycia małżeńskiego małżonkowie przeżyli związani uroczystym ślubem czystości. Księżna przeniosła się wówczas do trzebnickiego klasztoru sióstr cysterek, który wcześniej ufundowała i przyjęła mniszy styl życia. Zawsze gotowa była nieść pomoc słaby, chorym i biednym. Kiedy dowiedziała się o niezwykle surowym życiu swojej siostrzenicy, świętej Elżbiety z Turyngii (+ 1231), postanowiła ją naśladować. Do cierpień osobistych zaczęła dodawać pokuty, posty, biczowania, noszenie włosiennicy i czuwania nocne. Przez 40 lat życia spożywała pokarm tylko dwa razy dziennie, bez mięsa i nabiału. W 1238 roku na ręce swojej córki Gertrudy – ksieni w Trzebnicy – złożyła śluby zakonne i stała się jej posłuszna. Zasłynęła z pobożności i czynów miłosierdzia. Jako księżna, małżonka Henryka I Brodatego była osobą niezwykle wpływową w ówczesnym świecie. Posiadała również wiele cnót, które potwierdzają jej świętość i wyjątkowość.
Święta Jadwiga była kobietą niezwykle odważną, o czym może świadczyć jej wyprawa do Płocka w 1229 roku, aby zabiegać o uwolnienie porwanego męża. W swoim życiu Jadwiga dość mocno doświadczyła tajemnicy Krzyża. Przeżyła śmierć męża i prawie wszystkich dzieci. Jej ukochany syn, Henryk Pobożny, zginął jako wódz wojska chrześcijańskiego w walce z Mongołami pod Legnicą w 1241 roku. Narzeczony jej córki Gertrudy, Otto von Wittelsbach, stał się mordercą króla niemieckiego Filipa, w następstwie czego zamek rodzinny Andechs zrównano z ziemią, a Ottona utopiono w Dunaju. Siostra Jadwigi, Gertruda, królowa węgierska, została skrytobójczo zamordowana; druga siostra, królowa francuska, Agnieszka, ściągnęła na rodzinę taką hańbę, że nawet papież zmuszony był wkroczyć i ukarać jawnogrzesznicę. Mąż Jadwigi, książę Henryk, dostał się do niewoli Konrada Mazowieckiego; gdy Jadwiga pieszo i boso poszła z Wrocławia do Czerska i rzuciła się do nóg Konradowi, dopiero wówczas wyżebrała uwolnienie męża, pod warunkiem jednak, że ten zrezygnuje z pretensji do Krakowa. W końcu jeszcze spadł na Henryka grom klątwy za przywłaszczenie sobie dóbr kościelnych i książę umarł obłożony klątwą. Jadwiga jednak bez szemrania znosiła te wszystkie dopusty Boże.
Wyczerpana surowym życiem mniszki zmarła 14 października 1243 roku w klasztorze trzebnickim. Pochowano ją w kościele świętego Bartłomieja w Trzebnicy. Już 26 marca 1267 roku w Viterbo, papież Klemens IV, wydał bullę kanonizacyjną, w której ogłosił doroczną uroczystość Jadwigi, księżnej Polski, na dzień 15 października. Jednak kult Jadwigi ograniczał się tylko do terenów Królestwa Polskiego. Na prośbę Jana III Sobieskiego w 1680 roku papież Innocenty XI rozciągnął kult świętej Jadwigi na cały Kościół Powszechny. Papież Pius XI w 1929 roku przesunął uroczystość świętej Jadwigi na dzień 16 października.
W ikonografii święta Jadwiga przedstawiana jest jako młoda mężatka w długiej sukni lub w książęcym płaszczu z diademem na głowie, czasami w habicie cysterskim. Jej atrybutami są: but w ręce, krzyż, księga, figurka Matki Bożej, makieta kościoła w dłoniach i różaniec.
Opracował Paweł Hałuszczak
